Openheid risicobedrijven hapert Risicobedrijf? ‘Net ien hjir wit dat’

Eén verslag lag bijna anderhalf jaar op de plank
LEEUWARDEN Inspectieresultaten van risicovolle bedrijven in Friesland zijn niet of te laat openbaar gemaakt. Dat is in strijd met eigen en Europese regels om burgers goed en op tijd te informeren.
Rutger van der Meij

Het gaat om controles bij acht van de tien risicobedrijven in Friesland. Dit zijn ondernemingen die met zoveel gevaarlijke stoffen werken, dat een ongeluk grote gevolgen kan hebben voor de omgeving. Inspecteurs troffen bij deze Friese bedrijven in totaal zeven overtredingen aan. Eén bedrijf kreeg een dwangsom opgelegd. Informatie hierover blijft voor omwonenden lang op de plank liggen.

De tien bedrijven vallen onder het Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo). Het openbaar maken van informatie over Brzo-bedrijven is een taak van de provincie, en tot vorig jaar ook van gemeenten. Van de inspecties moet een openbaar rapport verschijnen op een landelijke website, Brzoplus.nl. Provincies, gemeenten en toezichthouders hebben hierover een paar jaar geleden duidelijke afspraken gemaakt. Sinds juli 2015 gelden bovendien nieuwe Europese regels. Nu moet de overheid deze informatie permanent online beschikbaar maken.

Maar onder de Friese inspectieverslagen die na juli 2015 zijn opgesteld, zitten twee rapporten van Bosma Transport (Heerenveen) en Gascentrum Noord-Nederland (Grou) die niet zijn gepubliceerd. Ander verslagen werden veel later openbaar dan de dertien weken die hiervoor door de overheden in Noord-Nederland zijn afgesproken. Dit duurde vier tot zes maanden, en in het geval van chemiebedrijf BASF (Heerenveen) bijna anderhalf jaar. Rapporten over BASF, Van Gansewinkel en Avek werden pas gepubliceerd na vragen van deze krant.

Opmerkelijk is dat BASF de uitkomst van die inspectie zelf al had gemeld op de eigen website. Het bedrijf wil transparant zijn voor omwonenden en plaatst zelf berichten op een online ‘burenpagina’. Wat BASF in oktober 2015 uit eigen beweging meldde, maakte de provincie pas in september dit jaar openbaar.

De FUMO, de toezichthouder die een centrale rol speelt bij de controles, geeft geen verklaring waarom de termijn tussen inspectie en openbaarmaking niet wordt gehaald. De veiligheid bij Bosma Transport (vervoer van gevaarlijke stoffen) viel tot 1 januari 2016 onder verantwoordelijkheid van de gemeente Heerenveen, Gascentrum Noord-Nederland (afvullen van gasflessen) onder de gemeente Leeuwarden. Beide gemeenten hebben geen toestemming aan de FUMO gegeven om de rapporten te publiceren. De wet schreef destijds al voor dat dit verplicht is. In een reactie erkent Leeuwarden nu dat publicatie wel had gemoeten.

Het Harlinger bedrijf Finco, dat zich bezighoudt met opslag en overslag van diesel, kreeg dit voorjaar een dwangsom van maximaal 50.000 euro opgelegd. Finco had niet goed geregeld dat het pompen van brandstof in de bunkerboten op tijd zou stoppen, met het risico dat het laadruim overstroomt met diesel. Hierna is het bedrijf nog drie keer onaangekondigd gecontroleerd. Het bedrijf is niet meer in overtreding en hoeft de dwangsom niet te betalen.

Bij BASF in Heerenveen werden in april 2015 vijf overtredingen geconstateerd. Drie daarvan had het bedrijf al opgelost voordat de Friese inspecteurs hoefden op te treden. De andere twee overtredingen vielen onder de landelijke Inspectie SZW (Arbeidsinspectie). Die maakte pas negen maanden later bekend met handhaving te starten. Voor één overtreding is een herstelperiode afgesproken die nog loopt.

Onderzoekers van de Noordelijke Rekenkamer stelden deze zomer al vast dat het handhavingstraject bij Brzo-bedrijven soms meerdere jaren duurt, terwijl de overtreding ondertussen blijft bestaan. De Rekenkamer concludeerde toen ook dat leden van Provinciale Staten nauwelijks informatie krijgen over het toezicht op risicobedrijven.

Mensen die de website Brzoplus.nl niet kennen, zullen nooit op de openbare rapporten stuiten. Op de sites van de provincie, de FUMO en de Friese gemeenten waarin de risicobedrijven liggen, staat geen enkele link of verwijzing.

BRZOplus deed al in 2014 een oproep aan lokale overheden om de openbaarmaking bij burgers onder de aandacht te brengen, zegt een woordvoerder. Van de tien Friese bedrijven ligt alleen beddenfabriek Avek in Surhuisterveen direct tegen een woonwijk aan. Dat Avek een risicobedrijf is zal voor de meeste bewoners totaal onbekend zijn, zegt Freerk Windstra van Plaatselijk Belang. ,,Net ien hjir wit dat. Mar by Avek is der ek al jierren neat bard.’’

Openheid risicobedrijven hapert Risicobedrijf? ‘Net ien hjir wit dat’