Rola biznesu w zrównoważonym rozwoju Polski - dobre praktyki BASF Polska

Elektromobilność jest jednym z kluczowych sektorów w transformacji energetycznej. Przewiduje się, że do 2040 roku w Europie około 70% pojazdów będzie elektrycznych. Równolegle będzie prowadzić to do wzrostu zapotrzebowania na baterie litowo-jonowe, których produkcja ze względu na pozyskiwanie pierwiastków ziem rzadkim, będzie coraz trudniejsza. BASF jako wiodący na świecie dostawca materiałów do baterii litowo-jonowych dąży do stworzenia zrównoważonego łańcucha wartości w tym obszarze, poprzez recykling baterii wycofanych z eksploatacji oraz odpadów powstających przy ich produkcji.

Znaczenie recyklingu baterii litowo-jonowych

Recykling baterii jest istotny dla zmniejszenia śladu węglowego pojazdów elektrycznych, a także umożliwia odzyskanie i ponowne wykorzystanie surowców, takich jak lit, miedź, kobalt i nikiel, które zaliczają się do pierwiastków ziem rzadkich, a ich zasoby na Ziemi są ograniczone. Ponadto ma kluczowe znaczenie dla spełnienia wymogów unijnych, przedstawionych w rozporządzeniu UE w sprawie baterii i zużytych baterii. W rozporządzeniu tym ustalono m.in. cel dotyczący odzyskiwania litu na poziomie 50% do końca 2027 r. i 80% do końca 2031 r., a także wprowadzono obowiązkowe minimalne poziomy zawartości materiałów pochodzących z recyklingu na poziomie 16% kobaltu, 85% ołowiu, 6% litu i 6% niklu. Dzięki nowym inwestycjom w Schwarzheide w Niemczech, BASF bezpośrednio wesprze ten kierunek na rynku europejskim, tak aby zmniejszyć wpływ baterii na środowisko w całym ich cyklu życia.

Nowy projekt BASF w Schwarzheide

Aktywne materiały katodowe (cathode active materials, CAM) są jednym z najważniejszych elementów, które decydują o wydajności i trwałości akumulatorów litowo-jonowego w pojazdach elektrycznych. Portfolio produktowe BASF oferuje serię wysokowydajnych materiałów katodowych wykorzystywanych w pojazdach elektrycznych. Ślad węglowy innowacyjnych materiałów BASF jest zdecydowanie niższy, dzięki wydajnym technologiom produkcyjnym, które obejmują zminimalizowane zużycie energii oraz wysoki udział energii odnawialnej. BASF w swojej ofercie posiada już CAM na bazie metali pochodzących z recyklingu w Azji i Ameryce Północnej, natomiast dzięki inwestycjom w Schwarzheide, wzmocni również pozycje Europy w szybko rozwijającym się, globalnym rynku akumulatorów.

W czerwcu 2023 r. świętowaliśmy otwarcie pierwszego w Europie centrum łączącego produkcje CAM z linią do recyklingu baterii litowo-jonowych. Inauguracja najnowocześniejszej fabryki wysokowydajnych aktywnych materiałów katodowych oraz zakładu recyklingu stanowi ważny krok w kierunku zamknięcia obiegu w europejskim łańcuchu wartości baterii – od zbiórki zużytych baterii i odzyskiwania surowców po ich wykorzystanie w produkcji nowych materiałów akumulatorowych. Nowy zakład jest nie tylko pierwszym tego typu w Niemczech, ale także pierwszym w pełni zautomatyzowanym zakładem produkcji CAM na dużą skalę w Europie.

Proces recyklingu obejmować będzie mechaniczne przetwarzanie zużytych baterii i odpadów produkcyjnych w tzw. „czarną masę” zawierającą m.in. lit, nikiel, kobalt i mangan. Budowa instalacji do wytwarzania „czarnej masy” już trwa, a rozpoczęcie produkcji planowane jest na 2024 rok. W drugim kroku cenne metale będą odzyskiwane w procesie hydrometalurgii w wysoce zrównoważony sposób o niskim śladzie węglowym. Budowa prototypowej instalacji ma zostać zakończona w 2023 roku. Zakład w Schwarzheide dzięki temu będzie w stanie zrecyklować 15 000 ton wyeksploatowanych baterii i odpadów produkcyjnych rocznie.

Prototypowa fabryka recyklingu w Schwarzheide wykorzysta innowacyjną technologię ekstrakcji litu, niklu, kobaltu i manganu z wycofanych z eksploatacji akumulatorów litowo-jonowych i odpadów produkcyjnych.

Partnerstwa na rzecz rozwoju recyklingu baterii

W 2017 roku BASF został jednym z założycieli inicjatywy Global Battery Alliance (GBA) – stowarzyszenia, w którego skład wchodzą międzynarodowe firmy z branży motoryzacyjnej, chemicznej i wydobywczej, a także przedstawiciele administracji, środowisk akademickich i organizacji pozarządowych. GBA pracuje nad społecznie, środowiskowo i ekonomicznie zrównoważoną i odpowiedzialną produkcją baterii litowo-jonowych. Sztandarową inicjatywą GBA jest Paszport Bateryjny w postaci cyfrowego bliźniaka baterii. Pozwala on na gromadzenie i raportowanie danych m.in. na temat pochodzenia materiału, składu chemicznego i historii produkcji baterii. Dzięki niemu możliwe będzie zapewnienie transparentności w całym łańcuchu wartości.

W styczniu 2023 roku GBA zaprezentowało proof of concept zawierający przykładowe dane Audi, Tesli oraz ich partnerów, dotyczące specyfikacji technicznej akumulatorów, materiałów, śladu węglowego oraz przestrzegania praw człowieka podczas produkcji baterii. Obecnie trwają prace nad mechanizmem oceny i weryfikacji danych. Po ich zakończeniu Paszport Bateryjny GBA pozwoli na porównywanie baterii zgodnie z definicją zrównoważonego rozwoju identyfikując te, które są najlepsze w swojej klasie oraz na śledzenie postępu w branży poprzez wydawanie znaku jakości GBA dla baterii.

Regionalny łańcuch wartości, globalny wpływ

Dla BASF gospodarka cyrkularna to znacznie więcej niż zarządzanie odpadami. Naszym celem jest zamykanie obiegu, przy jednoczesnym wykorzystaniu zasobów w najlepszy możliwy sposób na każdym etapie w całym cyklu życia produktu. Połączenie produkcji i recyklingu materiałów akumulatorowych w Schwarzheide jest tego przykładem. Aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu klientów na europejskim rynku pojazdów elektrycznych, BASF już przygotowuje kolejne inwestycje w aktywne materiały katodowe w Europie oraz prowadzi zaawansowane negocjacje z klientami, co podkreśla zaangażowanie firmy w tworzenie silnego łańcucha wartości w regionie. Współpracujemy z klientami i partnerami, aby wspólnie opracowywać innowacyjne materiały, procesy i technologie mające wpływ na zmniejszenie śladu węglowego baterii litowo-jonowych, a tym samym pojazdów elektrycznych.

Maria Ogrodowska, Specjalistka ds. rozwoju klienta, BASF Polska

Globalna transformacja w kierunku społeczeństwa odpowiedzialnego i przyjaznego klimatowi pozostaje wciąż ogromnym wyzwaniem. Dzieje się tak, ponieważ populacja nieustannie się powiększa, a jednocześnie rosnący również dobrobyt jest równoznaczny z coraz większym zapotrzebowaniem na żywność, mieszkania, mobilność czy energię. We wszystkich tych dziedzinach chemia odgrywa kluczową rolę, czy to w przypadku niskoemisyjnego transportu, energooszczędnych mieszkań, lub wytwarzania energii o niskiej emisji CO2. Aby móc sprostać przyszłym wyzwaniom związanym z koniecznością nieustannego obniżania emisyjności, konieczny jest rozwój innowacji, ich opracowywanie i wdrażanie.

Potencjał innowacyjności w zarządzaniu emisjami

Zrównoważony rozwój wraz ze swoimi trzema filarami – efektywnością ekonomiczną, odpowiedzialnością społeczną i środowiskową, wpisuje się w strategię rozwoju BASF od ponad 25 lat. A ochrona klimatu i w związku z tym również ograniczenie globalnego ocieplenia, to kluczowe priorytety. W naszych proklimatycznych działaniach skupiamy się na wykorzystaniu naszego największego potencjału – innowacyjności w poszukiwaniu rozwiązań, technologii, które mogą sprostać obecnym wyzwaniom środowiskowym całego łańcucha wartości. Dlatego też w 2018 roku połączyliśmy wszystkie dotychczasowe inicjatywy w jeden spójny Program Zarzadzania Emisjami (Carbon Management Program), w którym określiliśmy także nasze kolejne cele w zakresie obniżania emisji.

Nasz cel: zerowa emisyjność do 2050 roku

Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej jest koniecznością, wynikającą przede wszystkim z poczucia odpowiedzialności za środowisko, inspiracją do tych działań są także ruchy społeczne oraz zmieniająca się legislacja. Sukces gospodarczy i ochrona klimatu muszą iść w parze, w związku z tym w naszej podróży w kierunku neutralności klimatycznej, postawiliśmy sobie ambitne cele i globalnie dążymy do osiągnięcia zerowych emisji CO2 do 2050 roku. Ponadto chcemy także zmniejszyć nasze emisje gazów cieplarnianych na całym świecie o 25% do 2030 r. w porównaniu z rokiem 2018. Cel ten zamierzamy osiągnąć uwzględniając w swoich planach dalsze wzrosty produkcyjne łącznie z budową dużego zakładu typu Verbund w południowych Chinach. Wyłączając wpływ planowanego wzrostu oznacza to realnie zmniejszenie emisji CO2 o połowę w bieżącej działalności do końca tej dekady.

Strategiczne obszary działań

Program Zarządzania Emisjami BASF ma charakter strategiczny i kompleksowy, został zainicjowany w 2018 roku podczas Konferencji Prasowej R&D i wciąż ewoluuje. Nad jego koncepcją i wdrażaniem pracuje dedykowany zespół ekspercki, zdefiniowane zostały następujące kluczowe obszary, w których realizujemy konkretne działania związane z systemowym podejściem do obniżania emisji:

a.    Dalsza redukcja emisji gazów cieplarnianych w istniejących procesach produkcyjnych poprzez poprawę ich efektywności energetycznej i doskonalenie samych procesów technologicznych;

b.    Zwiększanie udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł w dostawach energii globalnie;

c.     Opracowywanie i wdrażanie przełomowych technologii w obszarze niskoemisyjnej produkcji w ramach programów R&D;

d.    Dywersyfikacja bazy surowcowej w kierunku odnawialnym i cyrkularnym.

Obniżenie emisyjności produkcji chemikaliów bazowych

Lwia część potencjału ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w przemyśle chemicznym została już wykorzystana. Dalsza znaczna redukcja wymaga rozwoju i skalowania zupełnie nowych, innowacyjnych technologii, które naszym zdaniem otwierają także nowe obszary zrównoważonych potencjałów biznesowych. Strategicznie działania BASF koncentrują się wokół chemikaliów podstawowych, które wg naszych szacunków odpowiadają za 70% emisji gazów cieplarnianych w przemyśle chemicznym, a jednocześnie są nieodzownym punktem wyjścia w łańcuchu wartości i wszystkich naszych innowacji. Niewątpliwie przejście na energię elektryczną oraz nowe procesy technologiczne mogą umożliwić produkcję bazowych chemikaliów z prawie zerową emisją. Pierwsze projekty pilotażowe są już realizowane, jak np. proces produkcji czystego wodoru z gazu ziemnego lub biogazu w procesie pirolizy, czy też pierwsza na świecie koncepcja ogrzewania krakerów parowych energią elektryczną.

Dialog i współdziałanie z całym łańcuchem wartości

Warto podkreślić, że w ramach działań R&D związanych z programem Carbon Management rozwijane są procesy i technologie, które w istotny sposób również partnerom biznesowym BASF z kolejnych poziomów łańcucha wartości umożliwiają redukcję śladu węglowego. Podejmując tak ambitne działania, nie możemy działać sami. Obniżanie emisji jest kluczowe nie tylko dla branży chemicznej, ale całego łańcucha wartości, którego chemia jest częścią składową.  Wymaga to świadomej transformacji w kierunku obniżania emisji na każdym jego etapie. Oczywiście nie można pomijać kosztów ekonomicznych tych procesów. Przemysł chemiczny, charakteryzujący się globalnym wymiarem konkurencyjności, nie może wprost przenosić kosztów wdrażania technologii niskoemisyjnych na swoich klientów, konieczny jest balans. Niezbędne jest również, aby inwestycje w niskoemisyjne procesy produkcyjne były zrównoważone w perspektywie długoterminowej. Najlepszą drogą do spełnienia tego warunku byłyby porównywalne globalnie ceny emisji dwutlenku węgla. Dlatego też ochrona klimatu powinna mieć charakter globalny, aby była skuteczna, efektywna kosztowo i gospodarczo kompatybilna. Tylko w ten sposób będziemy w stanie wykorzystać potencjał innowacyjny chemii w transformacji gospodarki, ale też i społeczeństwa w kierunku zrównoważonym. 

Zaangażowanie BASF Polska

Strategie globalne obowiązują również lokalne jednostki i lokalnie są realizowane, biorąc pod uwagę także lokalne uwarunkowania. Działania BASF Polska także realizowane są w zgodzie z globalną strategią zrównoważonego rozwoju, łączymy w nich trzy wspomniane już kluczowe filary. Doskonałym przykładem takiego podejścia jest ostatnia inwestycja BASF w Polsce Fabryka Katalizatorów Samochodowych w Środzie Śląskiej, która już swoimi produktami per se przyczynia się do obniżania emisyjności w branży samochodowej.

Świadomość lokalnej organizacji, ale też całego łańcucha wartości w ramach którego funkcjonuje BASF Polska jest konieczna, aby transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej również w perspektywie lokalnej mogła się dopełnić. Potrzebne jest dogłębne zrozumienie podejścia i motywacji podejmowanych działań, wynikającej z fundamentu - strategii zrównoważonego rozwoju. Te wszystkie wartości mają odzwierciedlenie w kulturze organizacyjnej także na poziomie BASF Polska, której jednym z elementów jest innowacyjność, a w związku z tym działania – również biznesowe – na rzecz niskoemisyjnych rozwiązań w obszarze choćby portfolio produktowego akceleratorów zrównoważonego rozwoju. Kluczowy jest dla BASF także dialog z naszymi partnerami, który podejmujemy w ramach branżowych inicjatyw globalnych, choćby w ramach Światowego Forum Ekonomicznego oraz lokalnych. Ostatnio na przykład BASF Polska dołączył do programu Climate Leadership UNEP Grid Warszawa, a także był jednym z inicjatorów programu Climate Positive, który jest kontynuacją Programu SDG 11 – Zrównoważone Miasta prowadzonego od kilku lat przez UN Global Compact Network Poland.

Perspektywy na przyszłość

Transformacja gospodarki w kierunku nisko- lub zero-emisyjnym wymaga strukturalnego podejścia do zarządzania emisjami oraz holistycznego spojrzenia. Nasz przykład pokazuje także, że te dążenia mogą być zrównoważone ekonomiczne. Firma BASF wypracowuje własne metodologie, które ujmowane są w dyskusjach na temat wypracowywania europejskich standardów, jak w przypadku ostatnio ogłoszonego projektu obliczania śladu węglowego produktów w podejściu „from craddle-to-gate”. Projekt ten ma na celu transparentne przekazywanie informacji na temat śladu węglowego naszego portfolio produktowego. W ten sposób chcemy się również przyczyniać do budowania otwartego dialogu na temat zarządzania emisjami.

Jak — ocena poszczególnych rozwiązań

Dzięki zidentyfikowaniu kluczowych czynników rozwoju oraz problemów w branżach naszych klientów możemy ocenić wkład każdego z produktów (w konkretnym zastosowaniu) w zrównoważony rozwój.

Stosując nasze podejście, analizujemy cały łańcuch wartości z uwzględnieniem aspektów branżowych i regionalnych na naszych rynkach. Dążymy do osiągnięcia równowagi między trzema aspektami zrównoważonego rozwoju:

• Aspekt ekonomiczny, np. możliwe obniżenie kosztów dzięki wykorzystaniu naszych produktów 
• Aspekt środowiskowy, np. zapewnienie przestrzegania norm, opracowywanie rozwiązań przyjaznych dla środowiska
• Aspekt społeczny, np. poprawa bezpieczeństwa produkcji, sposób postrzegania rozwiązań przez interesariuszy

Każde z rozwiązań jest przypisywane do jednej z czterech kategorii (Accelerator, Performer, Transitioner, Challenged) na podstawie jego wpływu na zrównoważony rozwój. Wprawdzie poszczególne branże różnią się między sobą pod względem specyficznych potrzeb, ale możemy połączyć nasze rozwiązania z kategorii Accelerator ze zdefiniowanymi wcześniej uniwersalnymi korzyściami w zakresie zrównoważonego rozwoju (np. efektywność wykorzystania zasobów).

Ukierunkowanie oferty

Dzięki szczegółowej analizie i przejrzystej klasyfikacji możemy udoskonalić poszczególne rozwiązania i ukierunkować całą ofertę. W ten sposób jesteśmy również w stanie zapewnić dalszą integrację zrównoważonego rozwoju w ramach naszych strategicznych procesów związanych z badaniami i rozwojem oraz wsparciem dla klientów. Cele:

• Poszerzenie oferty innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań zapewniających naszym klientom większą skuteczność
• Ograniczenie wpływu na środowisko w całym łańcuchu wartości, przyczyniające się do poprawy jakości życia
• Skuteczniejsze ograniczanie ryzyka związanego ze zrównoważonym rozwojem

Osiągnięcie powyższych celów pozwala zapewnić firmom długofalowy sukces — stanowiący integralną część naszej strategii korporacyjnej.

Akceleratory to rozwiązania, które w znaczący sposób przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju w łańcuchu wartości. Dlatego postawiliśmy sobie ambitny cel: do 2025 r. znacznie zwiększymy sprzedaż rozwiązań typu Accelerator do poziomu 22 mld EUR (2019: 15 mld EUR). Taki cel jest wyrazem naszego ogromnego zaangażowania w dalszy rozwój innowacji, wykraczający poza obecny stan wiedzy.

Produkty, które zostały zaklasyfikowane jako Challenged ze względu na niespełnienie naszych kryteriów zrównoważonego rozwoju, będą stopniowo wycofywane z rynku najpóźniej w ciągu pięciu lat od umieszczenia ich w tej kategorii.