Döngüsel ekonomi: Vizyon sahibi bir yol haritası mı?
Kaynakların sınırlı bulunduğu bir dünyada yeni ekonomik modellere ihtiyaç duyuluyor. Döngüsel ekonomi, başarı yolunda ilerleme sağlayan bir fikirdir. Peki döngüsel ekonomi ne anlama geliyor ve nasıl işe yarıyor?
Küresel olarak iklim değişikliği, nüfus artışı ve sınırlı kaynakların neden olduğu baskılarla karşılaşıyoruz. Biyoekonomi, gezegenimizin sınırlarını aşmamamızı sağlayacak şekilde yaşam tarzımızı dönüştürmeyi hedefleyen, daha büyük, bütünsel bir konsept olan döngüsel ekonominin bir parçasıdır.
Buradaki temel fikir, yenilikçi iş modelleri geliştirerek büyümeyi kaynakların tükenmesinden ayrıştırmak. Üretim ve tüketimde lineer "al-yap-at" sisteminden daha döngüsel bir yaklaşıma doğru yönelmek, sanayi devriminden beri en büyük ekonomik dönüşüm olabilir. ABD Ticaret Odası Vakfı Kurumsal Vatandaşlık Liderliği Merkezi'nde Çevre Programı Kıdemli Yöneticisi olarak görev yapan Jennifer Gerholdt, "Geçmişte ekonomik büyüme sağlamada son derece başarılı olan doğrusal model artık ilerlemenin devam edebilmesi için uygulanabilir bir yöntem değil." diyor. Gerholdt, döngüsel ekonomi yaklaşımını benimseyen işletmeleri geniş sürdürülebilirlik çerçevesi içerisinde inovasyonun sağlanması konusunda bir fırsat olarak görüyor.
Döngüsel ekonominin amacı etkin süreçler, atık koruma, yeniden kullanım, tamir, yeniden üretim ve geri dönüşüm yoluyla daha az kaynak kullanımdır. Öncelikle malzeme döngülerini odaklanıyor ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerjiye dayanıyor. Dayanıklılığa yönelik tasarım, teknik ürünlerin gerektiği süre boyunca dayanmasını, kolaylıkla bakımlarının yapılmasını ve yüksek bir ikinci el değerine sahip olmasını sağlıyor. Parçalara ayırmaya yönelik tasarım, ürünlerin ve parçalarının tamir edilebilmesi, yeniden üretilebilmesi ve bir başka üretim sürecinin hammaddesi olarak geri kazanılabilmesi anlamına geliyor.
"Endüstriyel simbiyoz" aracılığıyla, bir endüstriyel sürecin yan ürünleri bir başka endüstriyel sürecin hammaddesi haline geliyor. BASF, bu fikri 1865 yılının başından beri uyguluyor. BASF Avrupa Tesis ve Verbund Yönetimi Başkanı Dr.Uwe Liebelt, "BASF'nin Verbund Yönetimi, enerji ve kaynakların etkin kullanımı için tasarlandı. Bir üretim tesisinde üretilen fazla ısı, bir başka fabrikada enerji olarak yeniden kullanılabiliyor. Bir fabrikadaki çıkış gazı veya reaksiyon yan ürünleri, bir başka fabrikada hammadde olarak işe yarıyor. Bu, kaynakları korurken emisyonları ve atıkları azaltabildiğimiz anlamına geliyor." diyor.
Döngüsel ekonomi konseptinin bir başka önemli desteği ise hızlı bir şekilde büyüme sağlayan, sahip olmanın yerini, paylaşım ve kiralamanın aldığı ve tüketicilerin kullanıcılara dönüştüğü yeni "servis ekonomisi". Örneğin, otomobil sahipliğinden otomobil paylaşımına geçiş yeni, oldukça dayanıklı ve geri dönüştürülebilir malzemeler gerektirerek otomobilin hizmet ömrü üzerinde daha yoğun bir kullanıma neden oluyor. Kimyasal inovasyonlar, bunu başarmada önemli bir role sahip.
Döngüsel ekonomiye geçişi destekleme ve hızlandırma amacı taşıyan Ellen MacArthur Vakfı, bu fikirlerin 2025 yılı itibariyle malzemeler açısından en az 1 trilyon dolara eşdeğer bir tasarruf sağlayacağını ve yeniden üretilen ve geri dönüştürülen ürünler aracılığıyla iş imkanlarının oluşturulabileceğini tahmin ediyor. Döngüsel ekonominin büyümeyi desteklerken mümkün olduğunca az kaynak kullanımına yönelik stratejik potansiyeli, dünyanın önde gelen şirketleri ve bölgesel ekonomilerinin bazıları tarafından bu sistemin hızlı bir şekilde kullanıma sokulduğu anlamına geliyor. Gerholdt, bu iş yapma şeklinin 21. yüzyılın "yeni normali" olduğunu düşünüyor.
Innovative circular economy initiatives are taking root around the world. From pineapple leather and recycled cigarette butts, to clothes leasing and long distance carpooling – find out what businesses and organizations in different countries are doing.
Just click on the hotspots in the world map to see the details.
Döngüyü tamamla - geçmişten bugüne döngüsel ekonomi
Köylü tarımı
Geçim amaçlı tarım, yüzyıllardır süregelen bir düzendir. Çiftçiler, ailelerini beslemeye yetecek kadar gıda ürünü yetiştirmiş ve kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde kullanmıştır.
Beşikten beşiğe
Alman kimyager Profesör Michael Braungart ve Amerikalı mimar William McDonough tarafından 2002 yılında yazılan "Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things" adlı kitabı, tasarımcıları bir ürünün tüm yaşam döngüsü boyunca sahip olduğu etkiyi düşünmeye davet ediyor.
Küresel yönetim
Çin, 2007 yılında döngüsel ekonomiyi kapsayıcı bir hedef haline getirdi ve Japonya, Güney Kore, Fransa, İskoçya, Kanada ve İskandinavya'da bu yöndeki girişimler hazırlanma aşamasında. 2015 yılında Avrupa Birliği, "Döngüyü Tamamlama" konseptini, dünyanın en büyük ticaret bölgesinin önemli bir politikası haline getirdi.
